Antik çağda yaşamış şair matematikçi ve gök bilimci Tarsuslu filozof Aratos adına çıkan Aratos Felsefe Dergisi ayrı basım kitaplar yayınlamayı sürdürüyor.
Tarsus, 10 bin yıllık tarihiyle
Anadolu’nun hatta antik dünyanın Atina, Roma, İskenderiye gibi eski kentlerinden
biridir.
Hititler döneminde iki kez Roma
İmparatorluğu döneminde de iki kez olmak üzere tarihte dört kez Kilikya Eyalet
Başkenti olmuştur.
Roma senatosu üyesi, hukukçu ve stoacı
filozof Cicero, Tarsus’ta Kilikya Valiliği görevinde bulunmuştur.
Aynı zamanda Amasyalı coğrafyacı gezgin
Strabonun da belirttiği gibi felsefe okullarının olduğu ve adlarını saydığı
filozofların yetiştiği bir kenttir.
Kendi sikkelerini basma yetkisine sahip
otonom bir kent olan Tarsus, her zaman arkeoloji ve tarih bilimcilerinin ilgisini
çekmiş bir kent olarak adına çok sayıda yayın yapılmıştır.
Cumhuriyetin ilk kuşak tarih
araştırmacılarından biri olan ve yine aynı şekilde arkeoloji alanındaki
başarılı çalışmalarıyla bilinen Afif Erzen’in gerek yürüttüğü kazılar gerekse
tarih alanındaki araştırmaları sonucu yayınlanan kitaplarından bazıları
şunlardır; “Doğu Anadolu ve Urartular”, “Çavuştepe”, “İlk Çağ’da Ankara”,
“Trakya’nın Kültür Tarihi”, “Eski Çağ Tarihi Hakkında Dört Konferans” ve
“Tarsus Klavuzu”.
Afif Erzen’in 1943 yılında yayınlanmış olan Tarsus
Kılavuzu, onun yayınlanan ilk kitabıdır. Bu çalışma Afif Erzen’in Doçentlik
tezi olabilir.
1943’ten 2023’e geçen zaman dilimi
açısından bakıldığında, “Tarsus Klavuzu” kitabının yayınından 80 yıl sonra
Aratos Yayınları olarak 3. basımını yapmaktan kıvanç duyuyoruz.
“Stoa Felsefesi ve
Tarsus'ta Stoacılık” adlı kitabı çıkartıldı.
Edinilen bilgiye göre,
2021 ve 2022 yıllarında
gerçekleştirilen Tarsus Felsefe
Festivallerinde yapılan konuşmalar da Aratos Yayınları tarafından kitaplaştırılmıştı.
Aratos Felsefe Dergisi Yayın Yönetmeni Uğur
Pişmanlık’ın “Tarsus Stoa Felsefesinin Merkezlerinden
Biridir” başlıklı sunusuyla kitapta yer alan yazıların konu başlıkları ve
yazarları şöyle; “Kentin Ünlüleri Stoiklerdir” (Strabon), “Tarsuslu Bir Filozof
Gökbilimci Aratos”, “Stoa Felsefesinin Direği Tarsuslu Bir Filozof:
Krhisippos”, “İlk Stoa Döneminde
Tarsuslu Bir Filozof: Khrisippos” (Mustafa Günay), “Bir Tarsus Valisi: Hukukçu ve Stoacı Filozof
Cicero” (Uğur Pişmanlık), “Sotaya Yatmak, Stoada Felsefe Yapmak” (Uğur
Pişmanlık), “Tarsuslu Filozoflar
Kronolojisi, Mithraizm
ile Stoacı Düşünce ve Tarsus İlişkisi” (Uğur Pişmanlık), “Stoa Ahlakı” (Afşar
Timuçin), “Stoa Yaşam Felsefesi” (Kamuran Elbeyoğlu), “Stoacılıkta İnsan Kavramı ve Bazı Erken Stoacıların Fragmanlarından
Seçmeler” (Derleyen ve Çeviren: Prof. Dr. Doğan Göçmen), “Stoacılara
Göre Mantık” (Diogenes Laertius Çeviri: Prof. Dr. Doğan Göçmen),” Stoa
Felsefesinde Diyalektik” (Celal Gürbüz), “Stoacı
Düşünce Üzerine Diyalektik Bir Yaklaşım Denemesi” (Uğur Pişmanlık).
Aratos dergisi yayın yönetmeni ve Gazeteci-yazar Uğur
Pişmanlık, Aratos Yayınları’dan çıkan “Stoa Felsefesi ve
Tarsus'ta Stoacılık” adlı kitabına yazdığı “Tarsus Stoa felsefesinin merkezlerinden biridir” başlıklı sunuş
yazısında şu görüşlere yer vermiş, “Stoa felsefesi bizi neden ilgilendiriyor? Çünkü stoa felsefesi,
antik çağ felsefesi içerisinde akla en yatkın felsefedir ve günümüz modern felsefesini
etkileyerek ona zemin sunan bir düşünce sistemidir. Stoacı filozofların hepsi
için söylenmese de özellikle Tarsuslu filozof Khrisippos’un diyalektiğe katkısı
ve stoacıların bir bölümünün düşünceleri nedeniyle stoa felsefesi rasyonel ve
materyalist bir öz taşımaktadır. Belki de bu özelliği, Kıbrıslı Zenon’un
kurduğu stoacılığın diğer antik felsefi düşünüş biçimlerinden ayırdığı
söylenebilir.
Stoa felsefesinin güçlü etkisi günümüzde
de kendisini hissettirmektedir. Ancak şu
söylenmelidir; eski çağ ile başlayıp antik çağ felsefesiyle devam eden ve orta
çağda skolastik felsefe ile rönasansa kadar gelen düşüncenin yolculuğu 19.
yüzyılda Fransız devrimiyle başlayan Avrupa Aydınlanmasının düşünsel arka
planını oluşturan modern felsefe, kendisinden önceki felsefe birikiminden
yararlanmış ve onu aşmıştır.
Jean Jack Reussesu, Volter, Diderot ve
Robespierle başlayan, aklın ve aydınlanmanın öne çıktığı yeni düşünce Kant,
Hegel ve Marks ile doruğa ulaşmıştır.
Bu açıdan bakıldığında, Afşar Timuçin’in
dediği gibi, “Fransız devriminin ruhunda stoacılık vardır”.
Birçoğu Aratos Felsefe Dergisinden stoa
üzerine yayınlanmış olan ve yeni yazılarla da beslenen ve stoacılık üzerine
toplu bir kitap ortaya konulmaya çalışılmıştır. Öte yandan Atina, Roma ve
İskenderiye gibi antik çağın stoa felsefesinin merkezlerinden bir sayılan
Tarsus’la ilişkine değinilmiştir.
Yaklaşık 40 kadar Tarsuslu filozofun varlığı ve
tamamına yakının Stoacı
görüşte olması bu kentle ilişkini ortaya koyan en somut örnek sayılır.
2021 ve 2022’de gerçekleştirdiğimiz Tarsus
Stoa Festivali ile de bu somutluğu günümüze taşımış olduk.
Uğur Pişmanlık
Gazeteci-Yazar/Aratos Dergisi
Yayın Yönetmeni
0 Yorumlar